Sıkıştırılmış doğalgaz yada CNG (Compressed Natural Gas) tıpkı LPG gibi dizel yada benzinli araçlara uygulanabilen alternatif yakıt türlerinden biri. Bu yakıtın dizel araçlardaki uygulaması ise benzinli araçlara göre farklılık gösteriyor. Bildiğiniz gibi benzinli araçlarda sıkıştırma oranı daha düşük olduğu için yakıt bujilerle ateşleniyor. CNG de bu açıdan LPG gibi bujilerin yardımı olmadan yüksek sıcaklık ve basınç altında kendi kendine alev alamıyor (dizelin aksine, bildiğiniz gibi dizel motorlarda bujilerle ateşleme sistemi bulunmuyor...) CNG sisteminin benzinli araçlara uygulanması tıpkı LPG sistemi gerçekleşiyor. Dizel araçlarda ise iki farklı uygulama sistemi mevcut. Biri sadece CNG'nin kullanıldığı ve motorun blogunda delikler açarak enjektorlerin takılmasını gerektiren bir sistem. Diğeri ve aslında bu yazının konusu olan yöntem ise, aracın yakıt sisteminde (genellikle yarı yarıya) dizel-CNG karışımının kullanılan ve motor da herhangi bir değişiklik gerektirmeyen bir sistem.
Çift yakıtlı sistemde aracınıza tahmin ettiğiniz gibi ikinci bir CNG deposu takılıyor (LPG deposu gibi) ve bir elektronik beyin yardımıyla CNG aracın dizel yakıt sistemiyle karıştırılıyor. Aracın silindir sıcaklık ve basınç değerlerinde çok büyük bir değişim olmadığı için araç ateşleme sistemine gerek duymadan çalışabiliyor. En önemli değişiklik ise aracın orijinal dizel yakıt enjektorlerinin sıvı bir buji gibi çalışması. Yani, dizel yakıtın bu sıcaklık ve basınç altındaki kendi kendine ateşlenme yapabiliyor olması, aslında bu koşullarda alev almayacak olan CNG yakıtını ateşlemek için kullanılıyor. Bazı uygulamalarda yüzde 80 CNG ye karşılık yüzde 20 lik dizelden oluşan yakıt bujiler olmadan kullanılabiliyor (her ne kadar çoğu araçta yarı yarıya bir karışım kullanılmasına rağmen).
Bu durumda akla gelen ilk soru tabiki, "dizel varken neden yakittaki dizelin çoğunu CNG ile değiştiriyoruz?" sorusu... Bu yüzden CNG'nin özelliklerinden bahsetmek gerekiyor...
CNG'nin özellikleri
A.B.D enerji bakanlığının bu linkinden alternatif yakıtların karşılaştırmasının yapıldığı bir tablo bulabilirsiniz... Tabloyu özetlemek gerekirse; CNG'nin oktani 120 ile tablodaki en yüksek rakam. Yani CNG aslında yarış arabalarında kullanılan oktani artırılmış benzin gibi çok yanıcı bir gaz...Bir başka özelliği ise çok temiz bir yakıt olması. Zararlı gazlardan olan Karbon Monoksit salınımı dizel araçlarda 0.61'den 0.58'e (birimler gram/kilovat-saat), Nitrik Oksit ve Nitrojen Oksit(NOx) salınımı 4.73'ten 4.26'ya, toplam hidrokarbon (THC) 0.32 den 0.26'ya, metan içermeyen hidrokarbon (NMHC) salınımı 0.096'dan 0.077'ye ve partikül salınımı ise 0.065'ten 0.043'e kadar düşüyor.
Performans olarak ise aracınızda büyük bir değişme olmuyor. Sistemin bir diğer güzel yani ise, eğer CNG'i deponuz bosaldiginda dizel ile yolunuza devam edebiliyor olmanız. Yani CNG bittiğinde sistem devreden çıkıyor ve aracınız hiç bir değişiklik yapılmamış gibi fabrikadan nasıl çıktıysa o şekilde dizel kullanarak yola devam edebiliyorsunuz. CNG istasyonlarının yaygınlaşmasını beklemeniz gerekmiyor uzun yola çıkmak için... Sistemin en büyük avantajı ise tabiki yakıtın fiyatı. 100 km de ortalama 7 litre benzin yakan bir araç dönüşüm yapıldığında, 6.5 metreküp CNG yada 9 litre LPG yakıyor. Benzine göre CNG yüzde 50-60, LPG'ye göre ise yüzde 30-35 arası tasarruf sağlıyor. Sistem, dizel aracınıza CNG sistemi taktirdiginizda (yarı yarıya dizel-CNG karışımı kullanacağını düşünürseniz) sadece dizel kullandığınız duruma göre yaklaşık olarak yüzde 15-20 arası bir tasarruf yapmanızı sağlayacaktır.
Sistemin dezavantajlarindan biri, CNG depolarının büyüklüğü. CNG, LPG gibi sıvı olarak saklanamıyor. Sıvı hale gelmesi için LPG'ye göre çok daha yüksek basinclar gerekiyor ve bu basinclara dayanabilecek maliyeti aracınız kadar olmayacak pratik bir çözüm henüz üretilebilmiş değil...Bu durum pick-up yada panelvan tarzı bir aracınız olduğunda pek sorun olmuyor. Ama aracınız küçük bir aile arabası ise CNG deposu bagajinizin çok büyük bir bölümünü kaplayacaktir. Kevlardan yapılmış ve CNG'yi daha yüksek basınçlı olarak hapsedebilen ve çok daha az yer kaplayan CNG depoları mevcut, fakat bu depolar tüm sistemden daha pahalıya geliyor. Parasına kıyıp böyle bir depo alırsanız en önemli avantajı bu depoların daha seyrek güvenlik kontrolü gerektirmesi ve çok daha uzun süre kullanılabilmesi.
Sonuç olarak, CNG dizel araçlara çift yakıtlı sistem olarak uygulandığında, çevreci ve tasarruf sağlayan bir seçenek olarak görülüyor. Yapacağınız tasarrufun maliyetini çıkarması, benzinli araçların LPG sisteminin maliyetini çıkarmasına göre çok daha uzun bir zaman alacak olsa da, benim gibi çevreci biriyseniz şiddetle tavsiye ederim...
No comments:
Post a Comment