McLibel, 1997 ve 2005

Kis tam gaz devam ederken, biz de ailece ev-araba-okul-araba-market dizisine hapsolmus gunlerimizi geciriyoruz. Internette dizi-film-belgesel-alternatif basin videolari seyretmekten dunyanin hangi kosesinde yasadigimizi sasirdik.

En cok okudugumuz konulardan biri de McDonalds'in satislarina neler oluyor:

(Grafik Business Insider'dan alinmistir-Inhabitat.com dan da ulasilabilir). McDonalds bir turlu onleyemedigi bu dususe bahane arayadursun, yemek politikalarini degistirme konusunda cok da gonullu adimlar atmiyor. Sozu gecen bahanelerden en cok konusulani "Chipotle" gibi Meksika tarzi fast food yapan restorantlarin sayisindaki ve popularitesindeki artis. Ben tam olarak aradaki baglantiyi kurabilmis degilim. Zira Chipotle'ler Amerikada 1993ten beri mevcut, neden 2011de birden bire populerlessinler ki?!?! Uzerinde bu kadar durulduguna gore bu bahanenin, bir baglantisi vardir elbet.. Ben anlamasam da olur..

Ben sizlerle McDonald's ile ilgili cok daha eski bir hikaye paylasacagim, 1986da baslamis 2005 de sonuclanmis bir hikaye, kendilerini "siradan insanlar"olarak tanimlayan iki cesur insanin hikayesi.. Helen Steel ve David Morris'in..

McLibel, 1997de Franny Armstrong ile Ken Loach tarafindan cekilmis 52 dakikalik bir belgesel.. 2005te ikinci kismi da eklenerek 85 dakikaya uzatiliyor. Konusu McDonalds'in Ingiltere'nin karalama yasalari cercevesinde iki gonullu cevreciye actigi dava, ve sonrasinda gelisenler.

Oncelikle sizlere Ingiltere ve Irlanda'nin karalama yasalarindan biraz bahsetmek istiyorum. Bu yasaya gore, eger bir kisi yada sirket hakkinda yazili yada sozlu olarak karalayici aciklamalarda bulunursak, iddialarimizi mahkeme onunde ispatlamak zorundayiz. Ispatlayamazsak suclu duruma dusuyoruz. Karalamaya maruz kalan sirket yada kisinin ise hic bir sey yapmasi, iddialarimizin yalan oldugunu ispatlamasi gerekmiyor. Kisacasi Ingiltere ve Irlanda'da birilerinin kotu bir seyler yaptigini dusunuyorsaniz, ama elinizde ispat yoksa bu konuda konusmaniz yasak.. (Libel Laws)

Ornegin bugunlerde cevreci kurumlarin Fracking sirketleri hakkinda "sulari kirletiyorlar "demesi de yasak.. Cunku dogal gaz cikariminda kullanilan kimyasallar sirket sirri, yani sokaktaki vatandasin burnunun dibinde ne kimyasal oldugunu ogrenme hakki yok. Boylece musluklarindan alev bile aksa, seslerini cikarma sanslari yok.. cunku gerekli delillere ulasma izinleri hic mi hic yok..

McLibel diye adlandirilan dava da iki cevreciye acilmis bir karalama davasi..  London Greenpeace Grup, Londra da faaliyetlerde bulunan bagimsiz cevreci bir orgut. Uluslararasi Greenpeace orgutune bagli degiller, cunku Greenpeace'in yontemlerini cok yumusak buluyorlar. Kendileri sozlerini hic sakinmayan cinsten cevreciler..

1980lerin ikinci yarisinda, gezegenin en buyuk "fast food" zinciri McDonalds'i elestiren bir brosur hazirliyorlar. Brosurde McDonalds'in uretim agindan, kullandigi malzemelere, restoranlarindaki calisma sartlarina kadar bir cok konuda (inkar etmenin neredeyse imkansiz oldugu) ciddi elestriler getiriyorlar:

Buradan dokumanin tam metnine Ingilizce olarak ulasabilirsiniz:  McDonalds'in nesi yanlis?

London Greenpeace uyeleri hazirladiklari brosurleri restoranlarin onunde bir sure dagitiyorlar.. Brosurlerden rahatsiz olan McDonald's yonetimi, London Greenpeace'in 5 uyesinin sirketten ozur dilemelerini istiyor. Neden ve nasil bu 5 kisinin secildigi ise bir muamma.. Listenin 3 uyesi, gerekli ozuru diliyor. Helen Steel ve David Morris yazdiklari her satira cani gonulden inandiklari icin ozur dilemeyi reddediyorlar ve bu iki "siradan Londraliya" karsi 10 yil surecek bir karalama davasi aciliyor, McDonald's gibi dunya capinda yayilmis, devletlerden zengin bir sirket tarafindan..

McLibel belgeselinin ilk 52 dakikasi bu davayi anlatiyor, davanin bitiminde de 1997'de yayinlaniyor. Daha sonra Helen Steel ve David Morris Avrupa Insan Haklari Mahkemesine sikayette bulunuyorlar: Ingiltere kendilerini boylesine guclu bir sirket karsisinda hukuki olarak savunmasiz biraktigi icin. 2005 yilinda bu ikinci dava da sonuclaninca belgesel'in ikinci kismi cekiliyor.

Helen Steel ve  David Morris 1987'de:

Helen Steel ve David Morris 2005'te:

19 yillik bu zorlu sureci Helen ve David'den dinlemeniz icin sizleri "McLibel, 2005" ile basbasa birakiyorum. Cunku ben ne yazarsam yazayim, yasadiklari zorluklari, ortaya koyduklari emek ve cesareti anlatamam.  McDonals'in nesi yanlis, gelin siz de onlardan dinleyin ve kendiniz karar verin... Chipotle ve/veya benzer restoranlarin bu yanlislarda ne kadar payi var, anlarsaniz benimle de paylasin..