Toksik Sicak Koltuk (Toxic Hot Seat), 2013

"Toxic Hot Seat" James Redford ve Kirby Walker tarafindan cekilip, 2013te bizlere sunulmus cevreci bir belgesel. Hayatimizdaki kimyasallari arastirmaya baslayan yapim ekibi, konustuklari her uzmanin konuyu sonunda alev geciktirici kimyasallar (flame retardant chemicals) a bagladigini farkediyor. Sonra da belgeselin konusunu maruz kaldigimiz bu ozel kimyasallar olarak belirliyor.

Yanarak olmek yada bir yanginda yaralanmak, ozellikle de bir cocugun alevlerin ortasinda kalmasi  dusunmek bile istemedigimiz en korkunc sahnelerden biri. Oyle ise evde yanginlarin cikmasini minimize etmek ve de yangin aninda kacma sansimizi maksimize etmek boynumuzun borcu. ABD de her yil cikan yanginlarda 2600 kisi hayatini kaybediyormus. Bu yanginlarin cogu yanan sigaralardan dusen kuller yuzunden koltuklarin alev almasi ile basliyormus. 1970lerden beri bilim dunyasi bu konuda calisiyormus.

1983 bu yondeki calismalar icin bir donum noktasi. O tarihten beri yapilan arastirmalarin cogunun konusu: Koltuklarin yanmasini azaltmali ve geciktirmeliyiz. Teknigi: Koltuklarimizin iclerini kimyasallarla dolduralim. Son 30 yilin calismasi gunumuzde alev geciktirici kimyasallarin en ust teknolojisi kullanildiginda yangin aninda ev halkina 15 saniye kazandiriyor. Bu da pek tabiki hayati bir 15 saniye..

Eger bir kimyasal aninda olume yol acacak kadar zehirli degilse, modern hayat kendisini guvenli kabul ediyor. O yuzden de koltuklarimizi alev geciktiriciler, bebeklerin oyuncaklarini kursunlu boyalar, kozmetik malzemeleri plastifiyanlarla (betona esnekligini veren madde) ve arabalarin motorunda kullanilan yag cozuler (degreasers-motor yaginin cozucusu) ile dolduruyoruz. Bu ne kadar mantikli bir hareket, bu yuzden basimiza ilerde neler gelecek bilmiyoruz.. Kimyasllar ile ilgili okuyup, izledikce de hakli olarak endiseleniyoruz. "Toksik sicak koltuk" da bu yonde gozumuzu acan yapimlardan biri..

 

Yangin aninda koltuklarimiz, en cok 15 saniyenin sonunda iclerindeki kimyasallarla birlikte alev aliyor. Sansli iseler ev halki kendilerini disari atabiliyor. Yanmaya baslayan kimyasallar ise gaz haline donusup itfaiyecileri bekliyor. Itfaiyecilerin gorevleri ise bu durumda alev geciktirici maddelerin kansorejenligi olcen bir deney haline geliyor. Deneyin sonuclari ise icler acisi. Omrumde hic duymadigim kanserlere yakalaniyor gencecik insanlar.. 

Bizler icin ise maruz kalma suresi uzadikca  tum bu kimyasallar vucutlarimizda birikiyor. Ozellikle Kuzey Amerikada yasayan arkadaslar evinizdeki mobilyalarin etiketlerini kontrol edin. Eger TB 117 kodunu goruyorsaniz, muhtemelen tum aileniz vucudunda alev geciktirici kimyasallar tasiyor, kansorejenligi su goturmeyen kimyasallar.. Ustelik bu kimyasallar anne sutunde bile birikiyor. Hatta kucuk cocuklar koltuklarin uzerinde zipladiklari icin en cok onlar bu kimyasallari solumak zorunda kaliyorlar.. 

"Toksik sicak koltuk" izleyicisinden bu ikilemi dusunmesini istiyor. Ve de tartismasini. 

Peki 1983te ne degisiyor? Hatirlarsaniz yanginlarin cikis sebebi sigara kulunden alev alan koltuklar imis. Yani yanginin tek sebebi (hatta birincil sebebi) koltuk degil.. Sigara!!! Iste 1983te sigara endustrisi Amerikan hukumetinin dikkatini sigaranin yaniciligindan koltuklarin yaniciligina cekebilmis. Cunku kimse yanmayan sigara icmek istemezmis. Kendi kendine sonen kul, zor alev alan sigara hep sigaranin icimini zorlastiran ve tadini kotulestiren sebeplermis. Bu yuzden de yanginlarin sorumlusu koltuklar olmali imis.. 

Cunku cocuklarin yanarak olmesini kimse istemez.. Sanki cok daha fazla cocugun ve itfaiyecinin kanserden olmesi tercih edilebilecek bir durummus gibi..