Islak Çöl, Gary Hansen, 2007

Hala "6 Bardakta Dunya Tarihi"nin etkisini uzerimden atamadigimdan olsa gerek, "dunyanin temiz sulari ne durumda" ve "ne olacak bu son yillardaki kuraklik" baslikli  arastirmalar yaptim. Her arastirmamda oldugu gibi, yine sonuclar karisik, ama hepsinin birlestigi en onemli nokta, Tom Standage'in de kitabinin sonuç bolumunde degindigi gibi, gelecegimizin temiz su kaynaklarimiza bagli oldugu. Nasil kullandigimiz, ne kadar koruyabildigimiz cok onemli. 2005te hazirlanip imzalanmaya baslanan uluslararasi anlasmaya gore dunya uzerinde her insanin temiz icme suyuna ulasma hakki var, (en azindan 2015e kadar). Dunyanin en genis tatli su kaynaklarina sahip olan 30 milyonluk Kanada'nin bu anlasmayi son imzalayan ulkelerden biri olmasi ise endise verici. Komplo teorilerine dalmak istemem ama bizlerden sakindiklarina gore bu sularla ilgili baska planlari var herhalde diye dusunmeden de edemiyorum.

Arastirmalarim sirasinda Kuzey Amerika'nin can damarlarindan biri olan Kolorado nehri'nin son hali icimi ciz ettirdi. Son 14 yilin kurakligi, besledigi 7 eyaletin nufus yogunlugu ile birlesince Kolorado nehrinin geldigi durum kacinilmaz ve gercekten endise verici.

NY Times'tan kuraklik uzerine makale

Kolorado nehri Amrika'nin guney bati sahilinin ve icerideki genis duzluklerinin neredeyse tek su kaynagi:

Kolorado'nun kuzey dogusundaki daglardan dogup, Meksika sinirlari icindeki Kolorado nehri deltasina dokuluyor. Yukaridaki haritadaki tum goller nehrin uzerindeki baraj golleri. Boylesine kurak bir arazinin ortasindan akan kocaman bir nehir Kolorado, debisi ve su miktari da iklimle paralel olarak yil icinde cok fazla degisiyor. Uzerindeki baraj golleri, kuraklik ve su baskinlarini onlemekte onemli islev goruyor.

Kolorado  Nehri Vadisi'nden bir goruntu.

Baraj gollerinden Lake Powell

Barajlarin kuraklik sonrasi durumu.

Gelelim Islak Col (Wet Desert)'e. Gary Hansen'in ilk romani. Polisiye kurgu dalinda ustalikla yazilmis, icerdigi sayisiz tarihi, teknik ve ekolojik detayla okuyucusunun eline yapisan bir kitap. Keske Turkcesi olsa dedigim baska bir eser.

 

Yazarimiz Gary Hansen, Utah'da bir ciftlikte dogup buyumus. Elektrik muhendisligi ve isletme masteri yaptiktan sonra, 25 yil Kalifornia'da calismis. Su sporlarina cok merakli. Kalifornia'da yasarken Kolorado nehrini ve uzerindeki baraj gollerini sık sık  ziyaret etme fırsatı bulmus. Ve ilk kitabını da onlar hakkinda yazmaya karar vermiş. 

Kitabın kahramanı Grant Stevens barajlar üzerine uzmanlasmış bir muhendis. Çevre duzenleme ofisinde orta dereceli bir yönetici olarak calışırken, gecici olarak ofisin başına geçiyor. Tam da bu sırada, nehrin üzerindeki barajlardan ilki terörist bir saldırıya uğruyor. Hikayemiz, Grant'in serbest kalan suyu kontrol etme ve güneydeki barajları kurtarma çabasını anlatıyor. Kitabın karakterleri özenle seçilmiş, barajları ve nehri her yönüyle tanımamızı ve olayları takip edebilmemizi sağlıyorlar.

Nemli çöl, klasik bir terörist saldırı kitabı değil, korku salmak ya da politik mesaj vermek gibi kaygıları yok. Profesyonel bir bakış açısıyla, bizlere nehrin ve suyun hikayesini anlatıyor, hem de soluksuz bir serüvenle.

Not: Gary Hansen, kıtabı için gerekli araştımaları yaparken başını belaya sokmayı da başarmış:

Artık nasıl sorular sorduysa...

Not: Maalesef Kolorado nehrini görme fırsatımız henüz olmadı. Bu yüzden de resimlerin hiç biri bana ait değil. Internetten topladım (Wikipedia, Gary Hansenin websitesi ve NY Times sayfasından aldım).